Czy wiecie, że słynne kapelusze Panama wcale nie pochodzą z Panamy? Wyrabia je się w Ekwadorze z liści łyżkowca dłoniastego. Te najlepszej jakości, są tak cienkie, że bez trudu przechodzą przez obrączkę!
Skąd więc nazwa Panama?
Nakrycia głowy były wyrabiane przez rdzenną ludność ekwadorską od pokoleń. Palące słońce, jakie jest na równiku, niejako zmusiło ludzi do wymyślenia czegoś, co ochroni przed nim głowę. Do tego idealnie nadawały się liście łyżkowca dłoniastego, który powszechnie występuje na wybrzeżu ekwadorskim. Czapki były niezwykle przewiewne i lekkie, wyrabiane były w różnych kształtach.
W 1849 roku niejaki Manuel Alfaro, kupiec hiszpański, przewiózł do Panamy ok. 220 tysięcy kapeluszy. Gdy w grudniu 1879 rozpoczęto budowę kanału Panamskiego, budowniczowie potrzebowali nakrycia, które ochroni ich przez strasznym upałem panującym w Panamie. Kapelusze z Ekwadoru nie tylko były lekkie i przewiewne, ale też można je było zgiąć i schować do kieszeni - nie traciły przy tym fasonu. Robotnicy od razu przekonali się do tego nakrycia głowy – zaczęto ich powszechnie używać. Stąd nazwa Panama. Potem górnicy, podróżujący do Kalifornii przez Przesmyk Panamski także upodobali sobie Panamy.
Jednak największą promocją dla kapeluszy było zdjęcie prezydenta USA — Teodora Roosevelta w tej czapce, zrobione podczas wizyty na budowie Kanału Panamskiego. Potem gwiazdy kina w latach 20-stych XX w. też z upodobaniem nosiły kapelusze Panama.
Jak się wyrabia kapelusze?
Kapelusze wyplata się z liści łyżkowca dłoniastego – rośliny, która przypomina palmę. Ta z kolei powszechnie występuje w Ekwadorze. W Cuenca odwiedziłam jedno z najstarszych miejsc, gdzie wyrabia się Panamy. W zakładzie Homero Ortega znajduje się także muzeum, gdzie można zobaczyć, jak się wytwarza najsłynniejsze czapki ze słomy.
Najpierw ścięte liście, tnie się na drobne pędy i suszy na słomę. Najlepsze plantacje "Carludovica Palmata" (nazwanej na cześć Carlosa IV i jego żony Marii Luizy, którzy mieli udział w promowaniu katalogowania botanicznego Ameryki Południowej) znajdują się w Manabi (Guayas) i w regionie Amazonii.
Prawdziwe Panamy tka się wyłącznie ręcznie! Jak mówią w Ekwadorze, tkanie kapeluszy to nie tylko zarobek, ale też styl życia, dziedzictwo przodków i część ich życia. Pracę rzemieślnicy wykonują w swoich domach na wsiach.
Zaczyna się od charakterystycznego początkowego guzika na czapce, zwanego „plantilla”, wykorzystując tylko kilka kawałków słomy, dodając kolejne, aż do osiągnięcia średnicy od 5 do 10 cm. Następnie splata się górną części czapki, zwaną „copa”, za pomocą zaokrąglonego drewnianego bloku, który prowadzi proces splotu, aż dotrze do najniższej części czapki, zwanej „falda” - czyli spódnica. Kolejny krok nazywa się „remate” - zakończenie. Tutaj używa się specjalnego przeplotu, który pozostawia długie pasma słomy wystające z krawędzi kapelusza. Do magazynu w Cuenca docierają tak przygotowane egzemplarze.
Proces rozpoczyna się od przymocowania krawędzi, aby zapobiec rozpadaniu się, a nadmiar włókien jest przycinany. Tak przygotowane czapki, pracownicy wrzucają do wielkich kadzi, gdzie się je wpierw myje, a potem farbuje - także na biało. Następnie proces jest kontynuowany przez „composturę” - czyli przywrócenie pierwotnego kształtu kapeluszowi po praniu. Wreszcie odbywa się etap formowania. Każdy egzemplarz umieszcza się w formie i naciska się specjalną maszyną, która nadaje kapeluszowi idealny, wybrany kształt.
Na samym końcu każdy egzemplarz jest odpowiednio zdobiony: przyczepia się wstęgi, kokardy, kwiaty...
Oczywiście skorzystałam z okazji i przymierzyłam kilka kapeluszy. Czy nie są wspaniałe?
Jak kupić najlepszą Panamę?
Najprawdziwszy kapelusz kupimy w Ekwadorze w Montecristi lub w Cuenca.
Panamy ocenia się wg kilku klas: fino, extrafino i superfino. Najwyższej klasy jest oczywiście superfino. Jeśli chcemy sprawdzić, czy ten, co mamy jest superfino – należy go zwinąć w rulon i przecisnąć przez obrączkę. Jak przejdzie – to jest Panama najwyższej klasy.
O jakości i oczywiście cenie decyduje kilka czynników: jakość plecenia, liczba błędów, kolor i kształt.
Najważniejszym z nich jest czynnik Montecristi Cuenta – czyli iloczyn liczby poziomych i pionowych splotów mierzonych w calu kwadratowy.
Niestety produkcją "panam" zajęli się też Chińczycy. Zatem kupując Panamę, poza Ekwadorem - sprawdzcie, gdzie kapelusz został wyprodukowany.
Na poniższym filmie, możecie zobaczyć, jak wytwarzane są tradycyjne Panamy.